کد مطلب:38442 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اهل بيت

نقل به معنا را در مقام نقل حديث تعريف كنيد. با استفاده از روايات اماميه و اقوال علما: الف ) جواز ياعدم جواز نقل به معنا را توضيح دهيد. ب ) شرايط و ضوابط نقل به معنا را بيان كنيد.

راوي وقتي حديثي از معصوم شنيد, در نقل آن بايد عين الفاظي را كه شنيده است , بيان كند و باشرايطي كه ذيلاً ذكر مي گردد, مي تواند كند; يعني مضمون و مفهوم كلام معصوم را با الفاظي غيرِ الفاظي كه امام به كاربرده , بيان كند.

مرحوم صاحب معالم مي فرمايد: .(1) بلكه اكثر علماي اهل سنت نيز موافق نقل به مضمون روايت هستند, اگر چه گروهي از آنان مخالفت كرده اند, ليكن براي مخالفت خويش دليل قابل قبول و معتبر و عقل پسندي ارائه نكرده اند.

الف ) دلايل اماميه بر جواز نقل به معنا

1 كليني (ره ) از داوودبن فرقد نقل مي كند كه به امام صادق 7عرض كردم : گاهي سخني و حديثي از شمامي شنوم . مي خواهم با همان الفاظي كه شما فرموده ايد, روايت كنم , ولي به خاطر نمي آيد جمي توانم به الفاظي غير آن چه كه شما فرموده ايد, حديث را نقل كنم ؟ج حضرت پرسيد: آيا عمداً فراموش مي كني ؟ جيعني فراموش شما به علت سهل انگاري و بي توجهي يا كم بها دادن است ؟ج عرض كردم : نه . سپس فرمود: منظورت معاني كلام من است جكلامم را خوب فهميده اي و در صدد بيان و توضيح معاني و مفاهيمي هستيد كه من گفته ام ؟ج گفتم : بلي . فرمود: اشكال ندارد.(2)

2 كليني (ره ): در روايت صحيحي از محمد بن مسلم نقل نموده كه به امام صادق 7عرض كردم : جگاهي ج حديثي از شما مي شنوم و در آن كم و زياد مي كنم . جاين كار چه صورت دارد؟ج حضرت فرمود: اگر مقصودت بيان معاني آن باشد جو مي خواهي كلام ما را با شرح و توضيح بيان كنيد, به نحوي كه معني تغيير نكندج عيبي ندارد.(3)

3 خداوند تبارك و تعالي در قرآن يك داستان را با الفاظ مختلفي نقل كرده , مثل داستان حضرت موسي وفرعون , قصهء ابليس و تمرّدش از سجده بر آدم و قصه هاي ديگري كه مربوط به هابيل و قابيل , طالوت و جالوت وديگر داستان ها است كه اول : به زبان عربي نقل شده ; ثانياً: گاهي كوتاه و زماني مفصّل بيان شده است . بنابراين ترجمه نموده كلام ديگران و كم و زياد كردني كه واقعيت را وارونه جلوه ندهد, جايز است .

ب ) شرايط و ضوابط نقل به معنا

نقل به معنا در صورتي جايز است كه :

1 معنا و مفهوم كلام معصوم براي راوي كاملاً مكشوف و واضح باشد. پس اگر معصوم لظفي را فرمود كه داراي دو معنا است , مثل واژهء راوي حق ندارد آن را ترجمه كند و به لفظ بيان نمايد, اگر چه احتمال قوي بدهدكه منظور امام همين معنا بوده است , زيرا شايد معناي ديگر آن اراده شده باشد.

2 عدم قصور الترجمه عن الاصل في افاده المعني :(4) راوي توانايي ترجمهء صحيح حديث را داشته باشد

3 به شرط ان يكون الناقل عارفاً بمواقع الالفاظ: ناقل روايت بايد به اصول ادبيات عرب و مسايل نحو به خوبي آشنا باشد, زيرا گاهي حذف يا ذكر اضافي قيدي يا تقديم و تأخير مسند اليه يا مسند و يا مفعول , مفهوم كلام را تغييرمي دهد.

4 و مساواتها له في الجلاء و الخفاء: الفاظي كه در ترجمه به كار گرفته مي شود, مفهوم كلام معصوم را مشروح ترو واضح تر بيان مي كند و به قول منطقيون , معرّف بايد اَجْلي از معرف باشد و لااقل آن الفاظ در انتقال معاني و بيان مراد, مساوي با الفاظ معصوم باشد.

(پـاورقي 1.ابومنصور جمال الدين , حسن بن زين الدين عاملي , معالم الدين , چاپ منشورات الرضي , قم , ص 213

(پـاورقي 2.اصول كافي , ج 1 كتاب فضل العلم , باب رواية الكتب و الحديث , ترجمه و شرح حاج سيد جواد مصطفوي , ص 65

(پـاورقي 3.همان .

(پـاورقي 4.شرايط و ضوابط چهارگانه مذكور از كتاب معالم الدين زين الدين عاملي نقل شده است . ص 213كارگيري الفاظي غير از لفظ امام عليه السلام بتواند مراد و مقصود امام را به خوبي بيان كند.